การใช้ยาสมุนไพร

เมื่อมีอาการเจ็บไข้ได้ป่วย คงหนีไม่พ้นการรับประทานยาซึ่งการรับประทานยาเป็นเรื่องที่ยากสำหรับใครหลายคนโดยเฉพาะผู้เฒ่าผู้แก่ที่อยู่ที่บ้านเรานั้นการรับประทานยาแผนปัจจุบันดูจะเป็นอะไรที่เป็นไม้เบื่อไม้เมากันเลยทีเดียวแม้กระทั่งคนสมัยใหม่ก็มีความเชื่อว่ายาแผนปัจจุบันทำให้เกิดอาการข้างเคียงมากมาย การหันมารับประทานสมุนไพรจึงเป็นที่นิยมมากขึ้นหลายท่านจึงอาจจะสงสัยว่าการรับประทานสมุนไพรอย่างไรจะได้ประสิทธิภาพมากที่สุดสมุนไพรแต่ละชนิดมีสรรพคุณทางยาแตกต่างกันนอกจากนี้ยังมีหลายสรรพคุณในต้นเดียวกันอีกด้วยเพราะว่าในต้นไม้แต่ละต้นนั้นจะมีตัวยาสำคัญที่แตกต่างกันนอกจากนั้นเจ้าตัวยาสำคัญยังมีหลายชนิดในหนึ่งต้นและยังกระจายตัวอยู่ในแต่ละส่วนของต้นไม่เท่ากันอีกด้วยเพราะฉะนั้นการใช้สมุนไพรอย่างถูกต้องเราควรปฏิบัติ ดังนี้

1. เลือกใช้สมุนไพรให้ถูกต้นตามสรรพคุณ เชื่อหรือไม่ว่าต้นไม้ต้นหนึ่งมีชื่อเรียกมากมายหลายชื่อ ต่างถิ่นก็เรียกแตกต่างกัน หรือชื่อเดียวกันแต่คนละพื้นที่ก็กลายเป็นคนละต้นกันเพราะฉะนั้นจะเลือกใช้สมุนไพรให้ถูกโรคสิ่งแรกก็ต้องได้สมุนไพรที่ถูกต้นมาก่อน
2. เลือกใช้ให้ถูกส่วนอย่างที่บอกไปแล้วว่าตัวยาสำคัญในต้นไม้ถูกสร้างและเก็บไว้ในแต่ละส่วนของต้นไม้ไม่เท่ากัน เพราะฉะนั้นต้นไม้ต้นเดียวกันในส่วนของ ใบ ดอก ราก หัวเหง้า จะมีตัวยาสำคัญไม่เท่ากันหรือมีตัวยาสำคัญที่แตกต่างกันดังนั้นสรรพคุณทางยาและผลการรักษาก็แตกต่างหรือไม่เท่ากันในบางครั้งอาจได้สรรพที่ตรงกันข้ามกันอีกต่างหาก
3. เลือกใช้ให้ถูกเวลา นอกจากจะใช้ถูกต้น ถูกส่วนแล้ว ต้องถูกเวลาด้วยคำว่าถูกเวลาขอยกตัวอย่างเช่น ฟ้าทะลายโจร สมุนไพรที่ใครๆก็รู้จักมีให้เลือกใช้หลากหลายรูปแบบ ส่วนใหญ่ที่เราพบกันจะเป็นแคปซูลใบฟ้าทะลายโจรใบที่นำมาเป็นยานั้นจริงๆแล้วควรเป็นใบอ่อนหรือใบแก่ จากการศึกษาพบว่าใบฟ้าทะลายโจรมีสารสำคัญทางยาโดยเฉพาะในช่วงเวลาที่ต้นยังไม่ออกดอกหากออกดอกแล้ว ตัวยาจะวิ่งไปเก็บที่ดอกหมดการรับประทานใบฟ้าทะลายโจรในช่วงนั้นจึงให้ผลการรักษาไม่ดี
4. เลือกใช้อย่างถูกขนาด ข้อนี้ไม่เข้าใจไม่ยาก เหมือนยาแผนปัจจุบันถ้าใช้มากเกินไปก็เป็นอันตรายแน่นอน หากน้อยเกินก็ไม่เห็นผล
5. เลือกใช้อย่างถูกวิธี สมุนไพรบางอย่างต้องต้ม บางอย่างต้องดองเหล้าบางตำรับต้องใช้ร่วมกับสมุนไพรตัวอื่นบางอย่างใช้ได้แค่ภายนอกหรือเฉพาะที่เท่านั้น
6. เลือกใช้ให้ถูกโรคนอกจากจะถูกโรคแล้วยังต้องไม่ทำให้โรคประจำตัวที่มีอยู่แย่ลงด้วยหรือทำให้ยาที่ใช้อยู่เป็นประจำทำงานได้ไม่เหมือนเดิม หรือที่เรียกว่ายาตีกันนั่นเอง

การใช้สมุนไพรอย่างถูกวิธีเท่าที่เล่ามาอาจจะดูเป็นเรื่องยากและจุกจิกมากทีเดียว อย่างไรก็อย่าเพิ่งเปลี่ยนใจไม่อยากใช้ยาสมุนไพรกันนะคะเพราะถ้าเราใช้สมุนไพรอย่างถูกวิธี ประสิทธิภาพในการรักษาโรคก็จะดีสุขภาพเราก็จะดีตามไปด้วย

เอกสารอ้างอิง :

1. สมภพ ประธานธุรารักษ์, พร้อมจิต ศรลัมม์. สมุนไพร: การพัฒนาเพื่อการใช้ประโยชน์ที่ยั่งยืน. กรุงเทพมหานคร: โครงการเผยแพร่ข้อมูลและตรวจสอบมาตรฐานสมุนไพร มหาวิทยาลัยมหิดล. 2547: 88 – 91.

2. http://www.yaandyou.net/index.php/2010-08-29-14-17-09/2010-09-08-08-21-39/item/537-2012-09-21-05-07-26.html